Hyperpigmentatie door de zon – Hoe ontstaan zonnevlekken en hoe kan ik mijn huid ertegen beschermen?

Dit artikel is nagelezen en gevalideerd door Dr. Samira Baharlou, medisch adviseur.

De zon is de grootste oorzaak van hyperpigmentatie van de huid, daarom is het aanbrengen van een effectief zonnebrandmiddel de belangrijkste maatregel die je kunt nemen om hyperpigmentatie te helpen voorkomen. In dit artikel worden de verschillende soorten hyperpigmentatie beschreven en wordt uitgelegd hoe je je huid kunt beschermen en haar egaal en stralend kunt houden.

Hyperpigmentatie is de term die wordt gebruikt om onregelmatig gepigmenteerde huidzones te beschrijven.

Hyperpigmentatie verschijnt als donkerdere zones of vlekken op de huid waardoor de huid er onregelmatig van kleur uitziet. De donkere vlekken worden ook wel zonnevlekken of ouderdomsvlekken genoemd.
Hyperpigmentatie kan ook worden veroorzaakt door een ontsteking, zoals het geval is bij acne. Dit noemt men post-inflammatoire hyperpigmentatie. Hyperpigmentatie komt meestal ook voor op huidzones die regelmatig worden blootgesteld aan de zon, zoals het gezicht en de handen.

Hyperpigmentatie wordt veroorzaakt door een toename van de melanineproductie. Melanine is het natuurlijke pigment dat zorgt voor de kleur van onze huid, ons haar en onze ogen. De toegenomen productie wordt veroorzaakt door verschillende factoren, maar de belangrijkste ervan zijn blootstelling aan de zon, de leeftijd, hormonale invloeden en huidletsels of ontsteking.

Blootstelling aan de zon is de belangrijkste oorzaak van hyperpigmentatie, want het is het zonlicht dat in de eerste plaats de aanzet tot de productie van melanine geeft. Melanine werkt een beetje als een natuurlijke zonnecrème voor de huid, door de huid te helpen beschermen tegen schadelijke zonnestralen, daarom worden mensen bruin in de zon. Maar te veel blootstelling aan de zon kan dit proces verstoren, waardoor hyperpigmentatie ontstaat.

Oxidatieve stress die wordt veroorzaakt door UVA- en UVB-stralen van de zon is de belangrijkste oorzaak van vroegtijdige huidveroudering en huidverschijnselen van hyperpigmentatie. Maar in recente studies is aangetoond dat hoogenergetisch zichtbaar licht, wat je overal om je heen ziet, eveneens oxidatieve stress voor de huid veroorzaakt en ook kan bijdragen aan hyperpigmentatie.^1,2

^{1 Mahmoud BH, Ruvolo E, Hexsel CL, Liu Y, Owen MR, Kollias N, et al. Impact of long-wavelength UVA and visible light on melanocompetent skin. J Invest Dermatol. 2010;130(8):2092–2097. doi: 10.1038/jid.2010.95.} 

^{2 Duteil L, Cardot-Leccia N, Queille-Roussel C, Maubert Y, Harmelin Y, Boukari F, et al. Differences in visible light-induced pigmentation according to wavelengths: a clinical and histological study in comparison with UVB exposure. Pigment Cell Melanoma Res. 2014;27(5):822–826. doi: 10.1111/pcmr.12273.} 

Kleine, donkere huidvlekjes staan bekend als zonnevlekken en worden, zoals de naam al aangeeft, veroorzaakt door blootstelling aan de zon. Ze verschijnen meestal op de huid die regelmatig wordt blootgesteld aan de zon, zoals de huid van het gezicht, de hals, het decolleté en de handen. Als de donkere vlekken eenmaal zijn ontstaan, kan blootstelling aan de zon ze nog verergeren door ze nog donkerder te maken. 

Zonnevlekken worden vaak ook ouderdomsvlekken genoemd. Naarmate de huid rijper wordt, neemt het aantal cellen die melanine produceren (melanocyten genoemd) af, en worden de overgebleven cellen groter en minder goed verdeeld. Deze fysiologische veranderingen verklaren de toename van ouderdoms- of zonnevlekken bij mensen in de leeftijd vanaf 40 jaar.  Lees om meer te weten te komen ons artikel over huidveroudering.

Melasma ziet er uit als grotere vlekken van hyperpigmentatie voornamelijk in het gezicht. Deze vorm van hyperpigmentie dat ook ‘zwangerschapsmasker’ of ‘chloasma’ wordt genoemd, komt vooral vaak voor bij vrouwen. Er wordt aangenomen dat het optreedt als de geslachtshormonen oestrogeen en progesteron een overmatige productie van melanine stimuleren wanneer de huid wordt blootgesteld aan de zon. Een zwangerschapsmasker komt voor bij 10 tot 15 procent van de zwangere vrouwen en bij 10 tot 25 procent van de vrouwen die orale anticonceptiemiddelen gebruiken.³ 
Hoewel de grootste trigger hormonaal is, kunnen zonnestralen het ontstaan van melasma bevorderen en het probleem verergeren. Lees om meer over het zwangesrschapsmasker te weten te komen ons artikel met de titel Wat zijn de oorzaken van melasma en hoe kan ik donkere vlekken op mijn huid verminderen?

Post-inflammatoire hyperpigmentatie ontstaat als een huidletsel of -trauma geneest en een vlakke zone met een andere kleur achterlaat. Het komt vaak voor bij patiënten met acne, atopische dermatitis of psoriasis en kan ook worden veroorzaakt door cosmetische procedures zoals dermabrasie, laserbehandelingen en chemische peelings. De aandoening wordt verergerd door overmatige blootstelling aan UV-stralen van de zon.⁴

^{4 Postinflammatory hypopigmentation and hyperpigmentation. Ruiz-Maldonado R, Orozco-Covarrubias ML Semin Cutan Med Surg. 1997 Mar; 16(1):36-43.}

Welke kleur uw huid van nature ook heeft, het gebruik van zonnebescherming is de voornaamste maatregel die u kunt nemen om hyperpigmentatie vanaf het begin te helpen voorkomen. Het is belangrijk om te onthouden dat zonnestralen ook op bewolkte dagen invloed op de huid hebben. Geef je huid daarom de dagelijkse bescherming die ze nodig heeft. Zorg ervoor dat je het product zorgvuldig aanbrengt en het indien nodig herhaalt.

Het beperken van de blootstelling van de huid aan de zon helpt je ook om het ontstaan van hyperpigmentatie te verminderen. Blijf indien mogelijk uit de zon tijdens de uren waarin ze het felst schijnt en draag beschermende kleding, waaronder een zonnehoed en een zonnebril. 

Als er al hyperpigmentatie op je huid is aanwezig is, wees dan verstandig met betrekking tot blootstelling aan de zon en het gebruik van zonnebrandmiddelen die je helpen om te voorkomen dat het erger wordt.

Geef de voorkeur aan producten met een hoge of zeer hoge bescherming tegen UVA- en UVB-stralen, dat wil zeggen producten waarop de aanwezigheid van een UVB-bescherming van minstens SPF 30 en erkende UVA-filters duidelijk wordt aangegeven. We raden je ook aan om producten te kiezen die bescherming bieden tegen hoogenergetisch zichtbaar licht en die zijn aangepast aan het type en de behoeften van je huid.

De Eucerin Pigment Control Sun Fluid SPF 50+ is speciaal samengesteld om hyperpigmentatie door de zon te helpen voorkomen. De Advanced Spectral Technology combineert breedband- en fotostabiele UVA/UVB-filters voor een zeer hoge bescherming tegen UV-stralen, Licochalcone A om de door UV-stralen en HEVIS-licht veroorzaakte vrije radicalen te neutraliseren. De formule bevat eveneens Glycyrrhetinezuur dat het eigen DNA-herstelmechanisme van de huid ondersteunt, en Thiamidol, een actief, uniek en gepatenteerd* ingrediënt, dat inwerkt op de hoofdoorzaak van hyperpigmentatie.

Voorkomen is natuurlijk het beste, maar als er eenmaal pigmentvlekken zijn ontstaan, is het mogelijk om producten te gebruiken die Thiamidol bevatten, waarvan klinisch en dermatologisch is bewezen dat het donkere vlekken vermindert en terugkeer ervan voorkomt. De Eucerin Pigment Control Sun Fluid SPF 50+ kan worden gebruikt met andere producten uit de Eucerin Anti-Pigment productlijn om pigmentvlekken te helpen verminderen.⁵

^{*Gepatenteerd Thiamidol (EP 2 758 381 B1) Frankrijk, België, Nederland.
5 Producten met Thiamidol maximaal 4 keer per dag aanbrengen.}